Η ομιλία του Υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα στη Βουλή, στη συζήτηση επί του σχεδίου νόμου «Πρόγραμμα παροχής εγγύησης σε τιτλοποιήσεις πιστωτικών ιδρυμάτων-ΗΡΑΚΛΗΣ».

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Το Οικονομικό Επιτελείο υλοποιεί σήμερα μία ακόμη προγραμματική δέσμευσή του.

Την τελευταία για το 2019.

Να υπενθυμίσω ότι έχει προηγηθεί η υλοποίηση άλλων 13 προγραμματικών δεσμεύσεων, σε διάστημα μόλις 5 μηνών.

Τις επαναλαμβάνω και τις υπενθυμίζω:

• Καλύψαμε το σημαντικό δημοσιονομικό κενό για τα έτη 2019 και 2020.
• Ολοκληρώσαμε, με επιτυχία, την 4^η αξιολόγηση της χώρας στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, παρά τις μεγάλες υστερήσεις που βρήκαμε από την προηγούμενη Κυβέρνηση, και οι οποίες καταγράφονται στην προηγούμενη Έκθεση των θεσμών.
• Προχωρήσαμε σε γενναία, μόνιμη μείωση του ΕΝΦΙΑ.
• Βελτιώσαμε σημαντικά το πλαίσιο ρυθμίσεων οφειλών των πολιτών προς την εφορία.
• Απλοποιήσαμε τις διαδικασίες για την προστασία της πρώτης κατοικίας, και παρατείναμε το υφιστάμενο πλαίσιο κατά 4 μήνες. Πλαίσιο το οποίο, με νόμο της Κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ έληγε τέλος του 2019.
• Καταργήσαμε τους κεφαλαιακούς περιορισμούς που είχαν επιβληθεί το 2015.
• Προχωρήσαμε εμβληματικά επενδυτικά έργα που είχαν τελματώσει.
• Προωθήσαμε αποκρατικοποιήσεις που επί μακρόν «σέρνονταν».
• Προχωρήσαμε και ολοκληρώσαμε την αποπληρωμή του ακριβού τμήματος των δανείων του ΔΝΤ.
• Νομοθετήσαμε ένα συνεκτικό και αποτελεσματικό πλαίσιο για την αγορά τυχερών παιγνίων μέσω Διαδικτύου.
• Προχωρήσαμε σε προκαταβολή διευρυμένου επιδόματος θέρμανσης και δρομολογούμε έκτακτη ενίσχυση περίπου 250.000 συμπατριωτών μας, πρωτοβουλίες που ήταν ανέφικτες όταν αναλάβαμε τη διακυβέρνηση της χώρας, αφού η προηγούμενη Κυβέρνηση εξάντλησε όλο τον δημοσιονομικό χώρο.
• Ολοκληρώσαμε και ψηφίστηκε ένα φιλο-αναπτυξιακό φορολογικό νομοσχέδιο.

Προχωράμε μπροστά, γρήγορα και με ασφάλεια!

Με σοβαρότητα, υπευθυνότητα και μετριοπάθεια!

Και σήμερα νομοθετούμε ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό σχέδιο συρρίκνωσης του υψηλού αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων, μέσω τιτλοποίησης μέρους αυτών.

Προωθούμε μία συστημική λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων δανείων», προσαρμοσμένη στην κατάσταση τόσο της ελληνικής οικονομίας όσο και του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.

Έτσι ενισχύεται η ευστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος και η εμπιστοσύνη σε αυτό, ανοίγοντας τον δρόμο για τη σταδιακή πιστωτική επέκταση.

Δηλαδή για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας μέσω της παροχής ρευστότητας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Με τελικό στόχο την επίτευξη υψηλής και διατηρήσιμης οικονομικής μεγέθυνσης, τη δημιουργία πολλών θέσεων απασχόλησης και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας μας βίωσαν, εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης, εγχώριων δημοσιονομικών ανισορροπιών και δικών τους σφαλμάτων, μεγάλη επιδείνωση στα θεμελιώδη μεγέθη τους.

Μεταξύ άλλων, και στην ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου τους.

Επιδείνωση που κατέστησε αναγκαία την ανάληψη πρωτοβουλιών από την Πολιτεία, για τη διαμόρφωση πλαισίου στήριξής τους, με στόχο την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.

Αποτέλεσμα αυτών των πρωτοβουλιών, μαζί με την επίτευξη δημοσιονομικής ισορροπίας, ήταν η σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2014, όπως επιβεβαίωναν, τότε, όλοι οι αρμόδιοι εγχώριοι και διεθνείς οργανισμοί και εποπτικοί μηχανισμοί.

Δυστυχώς, το επόμενο έτος, το 2015, η θέση του χρηματοπιστωτικού συστήματος επιδεινώθηκε αισθητά.

Πολιτικές επιλογές της τότε Κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ υπονόμευσαν την προσπάθεια που είχε προηγηθεί και κλόνισαν την εμπιστοσύνη καταθετών και επενδυτών προς τις ελληνικές τράπεζες.

Η πτωτική πορεία δημιουργίας νέων «κόκκινων δανείων», η οποία παρατηρήθηκε το 2014, αντιστράφηκε.

Η ροή νέων καθυστερήσεων επιταχύνθηκε σημαντικά, αποτέλεσμα της επιστροφής της ελληνικής οικονομίας στην ύφεση που προξένησε η καταστροφική διακυβέρνηση της τότε Κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, της επιβολής τραπεζικής αργίας και κεφαλαιακών περιορισμών, αλλά και της αρνητικής προεκλογικής ρητορικής για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, με την προσδοκία σεισάχθειας που εξέθρεψε στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Από το Δεκέμβριο του 2014 έως το Μάρτιο του 2016, τα κόκκινα δάνεια αυξήθηκαν κατά 10 δισ. ευρώ.

Όταν όλη η Ευρώπη προχωρούσε μπροστά εκμεταλλευόμενη το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον, οι ελληνικές τράπεζες υπέφεραν από μία αχρείαστη νέα κρίση, που οδήγησε και σε μία αχρείαστη τρίτη ανακεφαλαιοποίηση.

Ανακεφαλαιοποίηση με την οποία προστέθηκε κόστος στο Δημόσιο, μεταβλήθηκε η ιδιοκτησιακή δομή των πιστωτικών ιδρυμάτων και έχασαν τεράστια ποσά οι φορολογούμενοι.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, ο μέσος δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έπεσε, τον Ιούνιο του 2019, κάτω από το μισό σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2014, στα επίπεδα του 3% των δανείων.

Όλες οι χώρες εμφάνισαν εντυπωσιακά αποτελέσματα στη μείωση των «κόκκινων δανείων».

Ακόμα και στην Κύπρο, ο σχετικός δείκτης έπεσε σε επίπεδα κοντά στο 20%, από περίπου 50% το 2014.

Αντίθετα στην Ελλάδα, τα «κόκκινα δάνεια» παρέμεναν πάνω από το επίπεδο του Δεκεμβρίου του 2014.

Για πρώτη φορά πριν από 3 μήνες, τον Σεπτέμβριο του 2019, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων έπεσε κάτω από το επίπεδο του 2014.

Επίπεδο στο οποίο βρέθηκαν, για πρώτη φορά, τον Ιούνιο του 2019.

Σήμερα, τα «κόκκινα δάνεια» ανέρχονται στα 71 δισ. ευρώ ή στο 42% των συνολικών δανείων, μειωμένα κατά 33% έναντι του ιστορικού υψηλού των 107 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2016.

Χωρίς όμως κάποια συστημική λύση, η μείωση που παρατηρήθηκε ήταν κυρίως μέσω διαγραφών και δευτερευόντως, πρόσφατα, μέσω πωλήσεων.

Καθ’ όλη την περίοδο αυτή, το σύστημα συνέχιζε να παράγει νέα «κόκκινα δάνεια», απόρροια όχι μόνο της δεινής οικονομικής θέσης επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αλλά και στρεβλώσεων στην αγορά, που απέτρεπαν την αποτελεσματική διαχείριση αυτών. 

Αυτό το ζήτημα ερχόμαστε να αντιμετωπίσουμε σήμερα, μέσα από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης του υψηλού ιδιωτικού χρέους, στο οποίο περιλαμβάνεται και το Σχέδιο Νόμου που σήμερα συζητάμε.

Σχέδιο που ποτέ δεν είχε η προηγούμενη Κυβέρνηση.

Και αυτό καταδεικνύεται από την αναφορά του τέως Υπουργού Οικονομικών κ. Τσακαλώτου, στην Ολομέλεια, στις 31 Οκτωβρίου 2015.

Τότε είχε πει: «…μέχρι το τέλος του έτους θα έχει ολοκληρωθεί η αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων».

Σήμερα, 4 χρόνια μετά, αποδεικνύεται ότι αυτό δεν έγινε.

Τα «κόκκινα δάνεια», με Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δεν αντιμετωπίστηκαν.

Αυταπάτες!

Αυταπάτες και σε αυτό το πεδίο!

Και ενώ η προηγούμενη Κυβέρνηση είχε σχετικά δεσμευθεί, αλλά ουδέποτε υλοποίησε, όπως επιβεβαιώνει η 3^η Έκθεση Αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Ιούνιο του 2019.

Παρά το γεγονός ότι είχε σταλεί σχετική πρόταση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προς τι αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές, χωρίς βέβαια να περιλαμβάνονται αυτά που σήμερα επικαλούνται συνάδελφοι της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης περί δήθεν ολιστικής αντιμετώπισης του προβλήματος του ιδιωτικού χρέους.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Σε αντίθεση με την προηγούμενη Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας «κοιτάει» κατάματα το πρόβλημα και επιδιώκει να το αντιμετωπίσει.

Το υπό συζήτηση Σχέδιο Νόμου το επιβεβαιώνει.

Σχέδιο Νόμου το οποίο είναι αποτέλεσμα μεθοδικής, εντατικής και σκληρής δουλειάς των συνεργατών μου στο Υπουργείο Οικονομικών, προεξάρχοντος του Υφυπουργού Οικονομικών, τους οποίους και θέλω δημόσια να ευχαριστήσω.

Είναι απόρροια επίπονων και επίμονων διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς, με τις αρμόδιες εγχώριες και ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές, με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, με τις ελληνικές τράπεζες, με την αρμόδια Ευρωπαϊκή Αρχή Ανταγωνισμού.

Έτσι, το σχέδιο «ΗΡΑΚΛΗΣ» δεν συνιστά κρατική ενίσχυση, σύμφωνα με την επίσημη απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ενώ έχουν ενσωματωθεί στο τελικό Σχέδιο Νόμου οι περισσότερες παρατηρήσεις της επίσημης γνωμοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία είναι ούτως ή άλλως θετική επί του νομοθετικού πονήματος, αφού αυτές ήταν σε γνώση μας έγκαιρα.

Ποιες όμως είναι οι βασικές προβλέψεις του νομοθετικού πονήματος;

• Παρέχεται η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου σε τιτλοποιημένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια – δηλαδή σε απαιτήσεις – των τραπεζών, εξαιρώντας τα δάνεια που είναι ήδη εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο.
• Η συμμετοχή των τραπεζών είναι εθελοντική.
• Η εγγύηση μπορεί να ζητηθεί όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου.
• Η εγγύηση αφορά το πιο ασφαλές τμήμα των τιτλοποιήσεων, δηλαδή τις ομολογίες που προηγούνται στην εξόφληση τόκου και κεφαλαίου.
• Οι ομολογίες αυτές πρέπει να έχουν λάβει αξιολόγηση τουλάχιστον ΒΒ- από έναν αναγνωρισμένο οίκο αξιολόγησης, ενώ τυχόν δεύτερη αξιολόγηση πρέπει, επίσης, να ικανοποιεί ελάχιστες ποιοτικές προδιαγραφές.
• Και για να απαντήσω και σε αυτό το ερώτημα, στο Σχέδιο Νόμου εφαρμόζεται η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία καθιστά υποχρεωτική την λήψη μίας αξιολόγησης από έναν αδειοδοτημένο οργανισμό αξιολόγησης, ο οποίος πρέπει πρόσθετα να είναι αναγνωρισμένος και από την ΕΚΤ, ενώ παράλληλα προβλέπει τη δυνατότητα λήψης και τυχόν δεύτερης αξιολόγησης. Ότι ορίζει και ο αντίστοιχος ιταλικός νόμος, το ίδιο υλοποιούμε και εμείς.
• Για την παροχή της εγγύησης, το Δημόσιο λαμβάνει ετήσια προμήθεια, η οποία υπολογίζεται με συγκεκριμένη μεθοδολογία η οποία «κλειδώνει» κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης παροχής της εγγύησης.
• Η συνολική εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχεται στα 12 δισ. ευρώ.
• Και από αυτές τις εγγυήσεις, το Δημόσιο λαμβάνει προμήθεια. Όπως γίνονταν και επί ημερών της προηγούμενης Κυβέρνησης, όταν οι εγγυήσεις του Δημοσίου, εξαιτίας της καταστροφικής πολιτικής του 1^ου εξαμήνου του 2015, εκτοξεύθηκαν.
• Το πρόγραμμα έχει διάρκεια 18 μηνών.
• Μπορεί να παραταθεί, αν κριθεί σκόπιμο. Η απόφαση παράτασης λαμβάνεται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού.
• Η διαδικασία προβλέπει δύο στάδια: στο πρώτο παρέχεται η εγγύηση του Δημοσίου, ενώ στο δεύτερο στάδιο η εγγύηση τίθεται σε ισχύ.
• Με αυτό τον τρόπο διευκολύνεται η δυνατότητα συμμετοχής όλων των ενδιαφερομένων, χωρίς διακρίσεις σε «περισσότερο και λιγότερο έτοιμους», αρκεί το σχέδιο τιτλοποίησης να βρίσκεται σε ένα σχετικό ώριμο στάδιο υλοποίησης.
• Ταυτόχρονα, με τον τρόπο αυτό, η εγγύηση του Δημοσίου ενεργοποιείται μόνον όταν διαπιστωθεί ότι έχουν ικανοποιηθεί όλες οι προϋποθέσεις για αυτό (π.χ. πώληση των απαιτούμενων ομολογιών χαμηλής εξοφλητικής προτεραιότητας, λήψη βαθμίδας αξιολόγησης, ανεξαρτησία του διαχειριστή από το πιστωτικό ίδρυμα κ.α.).
• Αν μέσα σε 12 μήνες από την παροχή της εγγύησης, η ενδιαφερόμενη τράπεζα δεν ολοκληρώσει την τιτλοποίηση και δεν ικανοποιήσει τις προϋποθέσεις του νόμου ώστε να τεθεί σε ισχύ η εγγύηση, αυτή παύει να ισχύει.
• Η διαχείριση των τιτλοποιημένων δανείων ανατίθεται σε εποπτευόμενο – από την Τράπεζα της Ελλάδος – διαχειριστή, ο οποίος πρέπει να είναι ανεξάρτητος από το πιστωτικό ίδρυμα που κάνει την τιτλοποίηση.
• Στοιχεία, όπως οι προηγούμενες αποδόσεις ή τα διευθυντικά στελέχη του διαχειριστή, τίθενται σε γνώση του οίκου αξιολόγησης, γεγονός που διασφαλίζει την επιλογή αξιόλογου και αποτελεσματικού διαχειριστή.
• Συστήνεται Επιτροπή Παρακολούθησης Εγγυήσεων, στην οποία συμμετέχουν ο ΟΔΔΗΧ, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Υπουργείο Οικονομικών.
• Το Δημόσιο διασφαλίζει τη συνεχή παρακολούθηση της απόδοσης των διαχειριστών και διαθέτει σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, στην περίπτωση καθυστερημένων εξοφλήσεων ή στον κίνδυνο κατάπτωσης της εγγύησης.
• Παράλληλα, ανατίθεται η εποπτεία της εφαρμογής του συνολικού προγράμματος σε ανεξάρτητο επόπτη, ο οποίος ορίζεται με σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
• Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η σφαιρική και αντικειμενική παρακολούθηση της ορθής υλοποίησης του προγράμματος, προς όφελος όλων ανεξαιρέτως των εμπλεκομένων σε αυτό.
• Προβλέπονται επιπλέον δικλείδες ασφαλείας για την προστασία του Δημοσίου, όπως είναι, ενδεικτικά:
  • η δυνατότητα αναβολής της πληρωμής μέρους της αμοιβής του διαχειριστή αν δεν πετύχει τους συμφωνημένους στόχους, ή
  • η δυνατότητα αναβολής της πληρωμής μέρους του τοκομεριδίου στους κατόχους των ομολογιών μεσαίας εξοφλητικής προτεραιότητας.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων και των εγχώριων και ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών, η υλοποίηση του παρόντος Σχεδίου Νόμου αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των μη-εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών.

Μείωση άνω των 30 δισ. ευρώ, ή πλέον του 40% των «κόκκινων δανείων».

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος και τη σημασία του εγχειρήματος, με την παρούσα συστημική λύση εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί μείωση «κόκκινων δανείων» υψηλότερη από το σύνολο της μείωσης που επετεύχθη την τελευταία τετραετία, από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα του Μαρτίου 2016 έως σήμερα.   

Βασική επιδίωξη του οικονομικού επιτελείου, και συνολικά της Κυβέρνησης, είναι τα τραπεζικά ιδρύματα να αποτελέσουν, ξανά, μοχλό ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας.

Η ανάγκη ταχείας και μεγάλης μείωσης των «κόκκινων δανείων», εντός των επόμενων ετών, αποτελεί για την Κυβέρνηση, και για την οικονομία, μία μεγαλύτερη πρόκληση.

Η διαχείριση του προβλήματος θα μπορέσει να «ξεκλειδώσει» την επανεκκίνηση της πιστωτικής επέκτασης, που είναι τόσο σημαντική για την υψηλή, βιώσιμη και διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Θα έχει ως αποτέλεσμα – μεταξύ άλλων – την υλοποίηση νέων επενδύσεων, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την αξιοποίηση αδρανών πόρων της οικονομίας, τη βελτίωση του αξιόχρεου της χώρας.

Θα παρέχει λύσεις σε δανειολήπτες που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ικανότητες αποπληρωμής, αλλά με δίκαιο τρόπο για τους συνεπείς δανειολήπτες.

Γι’ αυτούς τους λόγους, η άμεση προώθηση και έγκαιρη υλοποίηση της παρούσας συστημικής λύσης συνιστά προτεραιότητα για την σημερινή Κυβέρνηση.

Κυβέρνηση που αποδεικνύει, για ακόμη μια φορά, ότι υλοποιεί τις δεσμεύσεις της.

Σας ευχαριστώ πολύ.